Realizacja przygotowania do sakramentu małżeństwa w Diecezji Rzeszowskiej obejmuje następujące działania szczegółowe.
I. Przygotowanie dalsze - w rodzinie i szkole
Przygotowanie to odbywa się w rodzinie oraz na terenie szkoły i parafii. Zasadniczą i decydującą rolę na tym etapie odgrywa rodzina, domowy Kościół, w którym rodzice są pierwszymi wychowawcami i apostołami wobec swoich dzieci.
II. Przygotowanie bliższe – roczna katecheza parafialna.
Ten etap przygotowania nazywany jest katechezą przedmałżeńską lub „kursem przedmałżeńskim”. Dotyczy on młodzieży ponadgimnazjalnej. Przygotowanie może być realizowane w różnych formach. Jego celem jest kształtowanie wiary oraz przygotowanie młodzieży do rozpoznania i podjęcia swego powołania. Ma również na celu przekazanie gruntownej wiedzy na temat ludzkiej płciowości, miłości oraz chrześcijańskiej wizji małżeństwa i rodziny. Na potrzebę rozszerzonej katechezy przedmałżeńskiej wskazują zaobserwowane liczne problemy w dziedzinie życia małżeńskiego i rodzinnego.
Dla skuteczniejszego oddziaływania na młodzież przygotowanie to przeprowadzane jest w we własnych parafiach młodzieży, niezależnie od katechizacji szkolnej. Katechizacja w parafii powinna odbywać się w okresie szkoły ponadgimnazjalnej i obejmować minimum 25 spotkań. Prowadzić ją powinny specjalnie stworzone Zespoły Pastoralne. W Diecezji Rzeszowskiej za właściwy okres prowadzenia takiej katechezy uznaje się II klasę szkoły średniej.
Skrócenie rocznej katechizacji w parafii może mieć miejsce jedynie w przypadkach wyjątkowych. Jeśli wystąpiły poważne racje, można zastosować katechezę skróconą do 10 spotkań (w parafii, w ośrodkach dekanalnych lub rejonowych).
III. Przygotowanie bezpośrednie – katechezy przedślubne oraz kanoniczne dochodzenie przedślubne
Warunkiem rozpoczęcia przygotowania bezpośredniego narzeczonych do małżeństwa jest wcześniejsze odbycie katechez przedmałżeńskich (kurs przedmałżeński).
Przygotowanie bezpośrednie ma na celu uświadomienie istoty małżeństwa chrześcijańskiego, miłości małżeńskiej, zapoznanie z etyką współżycia w małżeństwie oraz obrzędem sakramentu małżeństwa.
Katechezy przedślubne oraz rozmowy w Poradni Życia Rodzinnego
Narzeczeni są zobowiązani do odbycia katechizacji przedślubnej. W diecezji rzeszowskiej powszechnie przyjętą formę tej katechizacji stanowią trzy comiesięczne katechezy dla narzeczonych, prowadzone w ośrodkach dekanalnych.
Biorąc pod uwagę różne okoliczności życiowe, narzeczeni (po wcześniejszym uzgodnieniu z właściwym im duszpasterzem) mają możliwość skorzystania z innej, adekwatnej na tym etapie formy przygotowania, w wyznaczonych ośrodkach rekolekcyjnych.
Niezależnie od podjętej formy katechezy przedślubnej, narzeczeni są zobowiązani do odbycia trzech rozmów w Poradni Życia Rodzinnego. Rozmowy te powinny odbyć się w odpowiednich odstępach czasu, w celu dokładnego zapoznania się z metodami naturalnego planowania rodziny. W przypadku, gdy czas nie pozwala narzeczonym na odbycie wszystkich indywidualnych rozmów w Poradni Życia Rodzinnego przed ślubem, powinni kontynuować program rozmów indywidualnych po ślubie, już jako małżonkowie.
Kanoniczne dochodzenie przedślubne
Narzeczonym na etapie przygotowania bezpośredniego zaleca się podtrzymanie zwyczaju zaręczyn. Umożliwiają one bliższe poznanie się rodzin narzeczonych, podkreślenie wartości „domowego Kościoła” oraz roli rodziców i innych członków rodziny w powstawaniu nowej rodziny.
Narzeczeni są zobowiązani zgłosić się do właściwego proboszcza (własny proboszcz jednego z narzeczonych), nie później niż trzy miesiące przed planowaną datą ślubu. W innym wypadku wymagane jest wystosowanie prośby proboszcza do Biskupa Diecezjalnego o udzielenie dyspensy od czasu przygotowania.
W okresie 3 miesięcy poprzedzających ślub duszpasterz powinien przeprowadzić rozmowę z narzeczonymi nt. ich wiedzy religijnej, życia religijnego, zaangażowania w życie Kościoła oraz rozumienia istotnych warunków przysięgi małżeńskiej.
Narzeczeni są zobowiązani do odbycia w tym okresie dwóch spowiedzi, jednej na początku, drugiej poprzedzającej ślub. Praktyka ta służy uświadomieniu i dowartościowaniu roli sakramentu pojednania w życiu małżonków.
Ponadto narzeczeni są usilnie zachęcani do uczestnictwa w rekolekcjach lub dniach skupienia dla narzeczonych.